Çocukların gelişimi, oyunun değişen doğasıyla yakından ilişkilidir. Mildred Parten (1932) ve Jean Piaget (1962) gibi önde gelen bazı araştırmacılar, çocukların oyunlarının evrelerini belirleyerek bu gelişimi anlamaya çalışmışlardır.
Parten'e Göre Çocukların Oyun Aşamaları
Sosyolog Mildred Parten, okul öncesi dönemdeki çocukların oyunları üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda, oyunun altı aşamasını belirlemiştir. Bu aşamalar, oyunun sosyal etkileşim yönünü tanımlar.
1.Boş Oyun: Bu aşama, net bir amacı olmayan rastgele hareketleri veya faaliyetleri içerir. Sosyal etkileşim sınırlıdır. Bebekler, bu aşamada etraflarındaki nesneleri gözlemlemeye çalışır ve hayal güçlerini kullanır, ebeveynlere gülümserler.
2.Yalnız (Bağımsız) Oyun: Yalnız oyunda çocuklar tek başlarına ve bağımsız olarak oynarlar. Diğer çocuklarla etkileşime girmeden oyuncakları keşfetmek veya hayali oyun oynamak gibi kendi faaliyetlerine dalmış olabilirler.
3.İzleyici Davranış: Bu dönemde çocuklar, aktif olarak katılmadan başkalarının oyunlarını gözlemler ve izler. Diğer çocukların ne yaptığına ilgi gösterebilirler ancak kendileri oyuna katılmazlar.
4.Paralel Oyun: Paralel oyun, çocukların benzer oyuncaklar veya malzemelerle, doğrudan etkileşim olmadan yan yana oynamalarını içerir. Birbirlerinin hareketlerini taklit edebilirler veya iş birlikçi oyuna katılmadan aynı alanı paylaşabilirler.
5.İlişkisel Oyun: İlişkisel oyun, oyun sırasında sosyal etkileşimin başlangıcını işaret eder. Çocuklar, oyuncakları ve malzemeleri paylaşarak ve birbirlerinin faaliyetlerine ilgi göstererek birlikte gevşek bir şekilde yapılandırılmış oyun oynarlar. Ancak, oyunlarında sınırlı bir organizasyon veya koordinasyon vardır.
6.İş birlikçi Oyun: İş birliğine dayalı oyun, sosyal oyunun en ileri aşamasıdır. Çocuklar ortak hedefleri olan organize ve yapılandırılmış oyun aktivitelerinde birbirleriyle aktif olarak etkileşime girerler. Sırayla oynarlar, sorumlulukları paylaşırlar ve akranlarıyla iş birliği yaparken kurallara uyarlar.
Piaget'ye Göre Çocukların Oyun Aşamaları
Psikolog Jean Piaget ise farklı oyun aşamalarını yansıtan dört bilişsel gelişim aşaması önermiştir:
1.Sensorimotor Aşama (0-2 yaş): Sensörimotor aşama sırasında çocuklar, dünyayı duyuları ve eylemleri aracılığıyla keşfederler. Oyun aktiviteleri öncelikle duyusal deneyimlere ve motor becerilerin gelişimine odaklanır. Nesne kalıcılığı, yani nesnelerin gözden uzak olsalar bile var olmaya devam ettiklerinin anlaşılması bu aşamada önemli bir kilometre taşıdır.
2.İşlem Öncesi Aşama (2-7 yaş): İşlem öncesi evrede çocuklar, dil ve sembolik düşünme becerilerini geliştirir. Oyun daha yaratıcı ve sembolik hale gelir, taklit oyun, rol yapma ve hayal ürünü senaryolar içerir. Bununla birlikte, çocukların düşünceleri hala benmerkezcidir ve başkalarının bakış açılarını anlamakta zorlanabilirler.
3.Somut İşlemsel Aşama (7-11 yaş): Somut işlemsel aşamada çocuklar, düşüncelerinde daha mantıklı ve sistematik hale gelirler. Oyun aktiviteleri genellikle problem çözme, sınıflandırma ve organizasyon içerir. Bloklarla inşa etmek veya sanat eseri yaratmak gibi yapıcı oyunlar bu aşamada yaygındır.
4.Soyut İşlemsel Aşama (11+ yaş): Resmi operasyonel aşamada, çocuklar soyut düşünme becerilerini ve varsayımsal ve mantıksal düşünme yeteneğini geliştirirler. Oyun aktiviteleri karmaşık oyunlar, stratejik planlama ve soyut muhakeme içerebilir. Çocuklar oyun yoluyla ahlaki ikilemleri, felsefi soruları ve varsayımsal senaryoları keşfederler.
Oyun, çocukların dünyayı anlamalarına ve etkileşime girmelerine yardımcı olur. Oyunun aşamaları çocukların bilişsel gelişimi ve çevrelerindeki dünyayı anlama ve etkileşimde bulunma becerilerindeki artışla yakından bağlantılıdır.
Hopfrög Kids'in barefoot ve ilk adım bebek ayakkabılarını keşfedebilirsiniz.